Thesauri: vocubalairebank en SKOS
Thesauri
In Memorix Maior heeft u de mogelijkheid gebruik te maken van thesauri. Een thesaurus is een gestandaardiseerde verzameling begrippen en vaktermen die onder meer gebruikt kan worden om metadata te labelen en categoriseren. Van een term kan worden vastgelegd:
- Alternatieve termen (Synoniemen)
Andere begrippen met min of meer dezelfde betekenis. - Voorkeursterm
Eén van de alternatieve termen kan worden aangeduid als de term die de voorkeur geniet. - Ruimere termen (Hyperoniemen)
Termen die een ruimer begrip beschrijven. - Specifiekere termen (Hyponiemen)
Begrippen die een engere betekenis hebben. - Verwante termen
Termen die aan het begrip verwant zijn, maar een andere nuance uitdrukken, of een overlappende betekenis hebben. - Toelichting
Een korte toelichting op de betekenis van het begrip.
Door uw collectie (ook) te beschrijven met behulp van termen uit een thesaurus, wordt deze beter toegankelijk en waarborgt u de uniformiteit en consistentie van de ordening van uw gegevens. Hieronder vindt u een voorbeeld van een thesaurusterm.
Gestandaardiseerde thesauri: vocabulairebank
Er bestaan gestandaardiseerde thesauri voor allerlei soorten collecties en wetenschappelijke disciplines. Een voorbeeld hiervan is de Gemeenschappelijke Thesaurus Audiovisuele Archieven (GTAA) van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Deze thesaurus bevat een grote verzameling termen, waaronder geografische namen, onderwerpen, genres, persoonsnamen en classificaties. Door uw thesaurus te conformeren aan een standaard, wordt uw collectie beter toegankelijk voor het publiek en andere instellingen, zowel nationaal als internationaal.
In Memorix Maior wordt een gestandaardiseerde thesaurus een vocabulairebank genoemd. Een vocabulairebank wordt automatisch gevuld met termen afkomstig uit een internetdienst (webservice). Zo kunt u er bijvoorbeeld voor kiezen om een vocabulairebank te laten vullen door de internetdienst van de GTAA. Het voordeel hiervan is dat uw vocabulairebank altijd volledig gelijk is aan de gestandaardiseerde thesaurus van de internetdienst. Als er iets wijzigt in de standaard thesaurus, is dit direct zichtbaar in Memorix Maior. Wanneer u een term uit een vocabulairebank hebt gekoppeld aan records in uw verzamelingen, worden de thesaurustermen van deze records ’s nachts automatisch gesynchroniseerd met de internetdienst.
Doordat de inhoud van een vocabulairebank afkomstig is van een internetdienst, kunt u deze niet bewerken. Het is niet mogelijk termen te wijzigen, toe te voegen of te verwijderen. Om zelf een thesaurus samen te stellen, maakt u in Memoirx Maior gebruik van het onderdeel SKOS.
Zelf thesauri maken: SKOS
In Memorix Maior is het ook mogelijk uw eigen thesauri te maken. De thesaurus wordt dan opgesteld volgens het Simple Knowledge Organization System (SKOS). SKOS is een door het World Wide Web Consortium (W3C) ontwikkelde internationale standaard voor het vastleggen van onder meer thesauri, classificaties en taxonomieën. Door gebruik te maken van SKOS voldoet uw thesaurus aan een belangrijke internationale standaard en is hij bovendien klaar voor het semantische web. Omdat SKOS niet alleen wordt gebruikt voor het maken van thesauri maar ook voor bijvoorbeeld classificaties en taxonomieën, worden er iets andere, meer algemene begrippen gebruikt. Hieronder vindt u een overzicht van de verschillen en overeenkomsten tussen een vocabulairebank en een SKOS-thesaurus.
Thesaurustermen toewijzen aan een record
Wanneer u in Memorix Maior in een formulier metadata invoert, legt u via een speciaal invoerveld vast welke thesaurusterm(en) betrekking hebben op de betreffende record. Als u bijvoorbeeld de metadata invoert voor een foto uit Nederland genomen tijdens de tweede wereldoorlog, zou u de thesaurustermen Nederland en Oorlogen kunnen invoeren. Er is een speciaal invoerveld beschikbaar dat u helpt bij het kiezen en invoeren van thesaurustermen. Wanneer u begint te typen in dit invoerveld, wordt uw tekst automatisch aangevuld met een term uit de thesaurus. Een dergelijk invoerveld met auto-aanvullen is beschikbaar voor zowel vocabulairebanken als SKOS-thesauri.
Wanneer u gebruik maakt van een vocabulairebank is er ook de mogelijkheid een term te kiezen door te bladeren en zoeken in de complete thesaurus. Wanneer u zich bevindt in het formulier van een entiteit, vindt u de thesaurus door in de rechterhelft van het scherm op de tab Thesaurus te klikken.
